Europa, een valse start, een nieuw begin

Europa is verkeerd begonnen.

Lille, Europese hoofdstad van cultuur 2004

De Europese Unie is voortgekomen uit de Europese Gemeenschap voor Kolen en Staal (EGKS). Deze werd in 1951 opgericht en had aanvankelijk 6 leden: Frankrijk, West-Duitsland, Italie, België, Luxemburg en Nederland. Het was een puur economische gemeenschap gericht op de gegarandeerde levering van kolen en staal. Die grondstoffen waren nodig voor de wederopbouw van Europa dat onder de Tweede Wereldoorlog zwaar te lijden had. Het bijzondere aan de EGKS dat het een samenwerkingsverband was tussen landen die 6 jaar daarvoor nog met elkaar in oorlog waren. Het was een economische gemeenschap met als onderliggende ideologie dat samenwerkende landen geen oorlog voeren.

Het was een nuttig en prijzenswaardig idee. De economische doelstelling werd gehaald dus het werkte. Het is volstrekt logisch dat daaruit de gedachte aan verdere Europese integratie voortkwam. Ook daar is niets mis mee. De fout is dat de nadruk op de economie en monetaire zaken kwam te liggen. De integratie van de Europese economie en de monetaire eenheid werden tot doel verheven. Hoewel de gewone burger onbewust veel met deze zaken te maken heeft en ons leven er door wordt bepaald, zijn het geen dingen waar we warm voor lopen. Het zijn meer speeltjes voor economen en politici.

Hoe had het dan wel gemoeten?
Ik las ergens dat een van de grondleggers van de EG op het eind van zijn leven verzuchtte dat echt integratie van Europa een valse start heeft gemaakt. Men had met de culturele eenwording moeten beginnen. Dat zou inderdaad beter zijn geweest. Door de nadruk te leggen op de Europese cultuur met het doel de harten van de bevolking te winnen voor de Europese eenwording, zou de kater waar we nu mee zitten er wellicht niet geweest zijn.

Wat had er dan men dan moeten doen voor die culturele eenwording?
Natuurlijk heel wat meer dan het organiseren dan een Europees Songfestival, hoewel dat in dit verband helemaal niet zo slecht is. Een speerpunt had het vaststellen van één Europese voertaal kunnen zijn. Men had kunnen kiezen voor Engels, maar dat hadden de Fransen zeker niet leuk gevonden. Of een gemoderniseerde versie van Latijn. Er is echter nog een veel meer voor de hand liggende taal en dat is Esperanto. Dat zou een prachtig project geweest zijn, alle belangrijke Europese literatuur in Esperanto vertalen, het als verplicht vak invoeren op scholen.
Een ander idee is het invoeren van een werkelijk Europese Universiteit, waar de voortaal natuurlijk Esperanto is. Europese symfonieorkesten. Harmonisatie van de nationale wetgeving met een Europese codex. De mogelijkheden zijn eindeloos. Bovenal had men alle moeite moeten doen om de harten van de burgers voor de Europese Eenwording te winnen. Verliezen we daar mee onze nationale identiteit? Nee, naast Europeaan blijven we Nederlander of Italiaan.

Is het daar nu te laat voor?
Nee, maar er zijn wel een paar harde noten te kraken. De monetaire crisis moet op een logische wijze snel worden opgelost. De Europese politici moeten naar hun kiezers uitspreken dat het een verkeerd begin was. Een mea maxima culpa (door mijn grote schuld) is wel op zijn plaats, hoe moeilijk dat voor een politicus ook is.
Vervolgens moet men de Europese bevolking een plan voorleggen voor culturele eenwording, door een referendum door de bevolking te laten goedkeuren. Dat zou een mooie nieuwe start zijn.